به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، بمب‌های سقوط آزاد به صورت سنتی سلاح مورد استفاده برای بمباران‌های هوایی محسوب می شوند و از دوره جنگ ویتنام به این طرف، بمب‌های هدایت تلویزیونی و هدایت لیزری نیز به صورت انبوه وارد خدمت شدند. تا قبل از شروع هزاره جدید، تقریباً بمب‌های هدایت شونده عمدتاً از دو روش تلویزیونی یا اپتیکی و یا لیزری برای هدایت شدن به سمت هدف بهره می‌بردند اما در هزاره جدید سری جدیدی از مهمات هوا پرتاب یعنی بمب‌های هدایت ماهواره‌ای به خدمت درآمدند.

این مهمات در آمریکا به عنوان سری مهمات تهاجم مستقیم مشترک یا JDAM شناخته می‌شوند و از سال ۱۹۹۸ میلادی تا به امروز در حال تولید هستند. برخی از کشورهای اروپایی، ترکیه و چین از جمله دیگر تولید کنندگان مهمات هدایت ماهواره‌ای هستند. بسته ارتقا مورد نظر برای بمب‌های هدایت ماهواره‌ای، شامل یک غلاف است که بر روی بمب‌های سقوط آزاد مثل سری مارک ۸۰ آمریکایی نصب می‌شود و وظیفه هدایت این بمب‌ها را بر عهده می‌گیرد. بر خلاف مهمات هدایت اپتیکی و هدایت لیزری، مهمات هدایت ماهواره‌ای در برابر شرایط بد آب و هوایی بسیار مقاوم هستند و در عین حال بحث نیاز به هدف گذاری لیزری روی هدف یا هدایت آن توسط سیستم اپتیکی توسط کاربر نیز نیازی نیست.

بمب GBU-۳۸ از سری JDAM

اما با توسعه سیستم‌های پدافند هوایی، امکان استفاده از بمب‌های هدایت شونده هر روز سخت و سخت‌تر می‌شد و به نوعی، در بسیاری از شرایط استفاده از بمب‌های هدایت شونده عادی مساوی با نابودی پرنده حامل بمب‌ها بود. یک گزینه، استفاده از موشک‌های دور ایستا برای هدف قرار دادن نقطه مورد نظر بود که البته گزینه‌ای ممکن اما به نسبت گران قیمت محسوب می شود. در همین حال و بر اساس بمب‌های هدایت ماهواره‌ای، یک ابتکار تازه معرفی شد و آن هم نصب بالکها بر روی بمب‌های هدایت ماهواره‌ای است.

بیشتر بخوانیم:

از غلاف پهپادی و سیمرغ تا گلاید ۱۰۰ کیلومتری بمب جدید +عکس

در این حالت، بمب معمولاً از ترکیب هدایت اینرسیایی و ماهواره‌ای استفاده کرده و با استفاده از باله های مورد نظر بعد از رها شدن در ارتفاع بالا، به سمت هدف سرازیر می‌شود. با استفاده از این روش، بسته به ارتفاع و سرعت رها سازی، وزن بمب، نوع طراحی بمب و یا باله به راحتی می‌توان به بردهایی بین ۶۰ تا ۱۰۰ الی ۱۲۰ کیلومتر دست یافت. در برخی از مدل‌های این نوع بمب‌ها، سلاح مورد نظر در مرحله نهایی به سیستم‌های هدایت لیزری و یا اپتیکی نیز مجهز شده‌اند و می‌توانند حتی اهداف متحرک را نیز هدف قرار بدهند.

بمب هدایت ماهواره‌ای FT-۴ ساخت چین

بمب الطریق ساخت مشترک آفریقای جنوبی و امارت با هدایت ماهواره‌ای

امروزه کشورهایی مثل آمریکا، استرالیا، آلمان، فرانسه و چین از جمله دارندگان فناوری‌های مربوط به این نوع مهمات‌ها هستند. البته باید اشاره کرد که کشور روسیه در حال حاضر فاقد مهمات بال دار هدایت ماهواره‌ای است.

ایران؛ یک دارنده جدید مهمات هدایت ماهواره‌ای

سال گذشته و در جریان رزمایش سالانه نیروی هوایی ارتش، یک بمب جدید به اسم یاسین آزمایش شد که بردی در حدود ۶۰ کیلومتر دارد. اما در سال گذشته تصویری از این بمب پخش نشد و امسال نیز نیروی هوا فضای سپاه در دو مورد به مهمات هدایت ماهواره‌ای برای ناوگان جنگنده‌های سوخو ۲۲ خود اشاره کرد. البته در یک مورد و در جریان تحویل دهی جنگنده‌های اورهال شده به نیروی هوا فضای سپاه، با مهماتی دارای بالک مواجه شدیم که خبری از گیرنده‌های لیزری یا اپتیکی بر روی این بمب‌ها نبود و مشخصاً تنها گزینه باقی مانده برای هدایت یک بمب بال دار، هدایت ماهواره‌ای است.

مجموعه تسلیحات جدید برای سوخو ۲۲ از جمله بمب خوشه‌ای (شماره ۱)، موشک بینا (شماره ۲) و بمب‌های بالدار (شماره ۳)

تصویری از سلاح جدید نصب شده روی فیتر سپاه

پس از چندی، تصاویر دیگری نیز در جریان نمایشگاه هوایی کیش منتشر شد که نشان از وجود یک بمب شبیه به سری JDAM آمریکایی برای ناوگان سوخو ۲۲ سپاه می‌داد. در ادامه این روند، در اواخر دی ماه امسال تصویر جالبی این بار از رزمایش نیروی هوایی ارتش منتشر شد که نشان می داد یک بمب از سری مارک که به بالچه مجهز بوده، در زیر جنگنده اف ۷ نهاجا بسته شده بود. این نکته را نیز باید توجه داشت که سال پیش در اخبار اعلام شد بمب یاسین از هواپیمای اف ۷ نهاجا پرتاب شده است.

بررسی دقیق نشان می دهد در بخش جلویی این بمب که در تصویر مشخص است، خبری از جستجوگرهای لیزری یا اپتیکی نیست و طبیعتاً تنها گزینه باقی مانده برای هدایت این بمب، هدایت ماهواره‌ای است.

جنگنده اف ۷ نهاجا - به بمب بالدار زیر بال دقت کنید

اجرای عملیات های مهم و جدید با جنگنده ای حاشیه ای

جنگنده‌های اف ۷ در حقیقت کپی چینی از روی جنگنده میگ ۲۱ ساخت شوروی سابق که در تعداد بسیار بالا توسط این کشور تولید شده و هم در نیروی هوایی چین وارد خدمت و هم در حجم بالایی به متحدین این کشور صادر شده است. اف ۷ در سالهای پس از پایان جنگ تحمیلی و به عنوان یک هواپیمای جت آموزشی و دفاع هوایی نقطه‌ای وارد سازمان رزم نیروی هوایی ارتش شد. این هواپیما در خدمت نیروهای ارتش ایران به غیر از توپ، موشک‌های هوا به هوای هدایت فروسرخ و البته بمب‌های سقوط آزاد و راکت‌های غیر هدایت شونده، توان رزمی دیگری نداشت.

اما به نظر می رسد نصب موفق و عملیاتی شدن بمب هدایت شونده یاسین، معادلات درباره اف ۷ های ایرانی را تغییر داده است. توان پرتاب بمب از فاصله حدود ۶۰ کیلومتری هدف به این معنا است که این پرنده می‌تواند به دور از تیررس تقریباً تمامی سیستم‌های پدافند هوایی کوتاه برد و بخشی از سیستم‌های پدافندی میان برد، به راحتی عمل کرده و به هدف خود حمله کند. این توانایی خصوصاً در حمله به اهداف گروهک‌های تروریستی مجهز به سیستم‌های دفاع هوایی کوتاه برد دوش پرتاب بسیار مؤثر بوده و امنیت پرنده‌های خودی را تضمین می‌کند. البته در طول زمان با اضافه کردن سیستم‌های جستجو گر لیزری، اپتیکی یا اضافه کردن سیستم‌های پیشران به این بمب‌ها، می‌توان برد و دقت آنها را نیز افزایش داد و حتی از آنها برای درگیر شدن با اهدافی متحرک در فاصله بالای ۱۰۰ کیلومتر نیز بهره برد.

تا به امروز مشخص نیست که فرآیند دستیابی نیروهای مسلح کشورمان به بمب های هدایت ماهواره ای به چه صورت بوده، اما هرچه است این مسئله در یک سکوت رسانه‌ای به انجام رسیده و امروز نشانه‌هایی از آن آشکار شده است؛ اقدامی که می‌تواند یک انقلاب در توان رزمی نیروی هوایی سپاه و ارتش ایجاد کند و جوابی غافلگیرانه به آنهایی باشد که دستیابی نیروهای مسلح کشورمان به نسل جدید سلاح های هواپرتاب را غیرممکن می دانستند.